الکل ایزوپروپیل چیست

الکل ایزوپروپیل چیست؟

الکل ایزوپروپیل (isopropyl alcohol) که به نام های ایزوپروپانول یا پروپانول 2 یا الکل مالشی نیز شناخته شده یک ترکیب شیمیایی بی رنگ و قابل اشتعال با فرمول شیمیایی CH3CHOHCH3 است که بوی بسیار قوی دارد. از این الکل در ساخت طیف وسیعی از مواد شیمیایی مختلف کاربرد دارد و به عنوان ماده اصلی در بسیاری از محصولات شیمیایی وجود دارد.

الکل ایزوپروپیل در آب، اتانول، اتر و کلروفرم حل می شود و قادر به حل کردن مواد مختلف می‌باشد. این الکل در محلول های نمکی حل نمی‌شود. این نوع الکل با کاهش دما به شدت چسبناک شده و در دمای 89- درجه سانتی گراد منجمد می شود. بیشتر حجم تولیدی الکل ایزوپروپیل برای تولید مواد شیمیایی کشاورزی، دارویی، کاتالیزورهای فرآیندی و حلال‌ها مصرف می‌شود. ایزوپروپانول در واکنش های هیدروژن گیری، اکسیداسسیون، استری، اتری، آمین دار و هالوژندار شدن، خیلی آسان تر از الکل های نوع اول مثلا الکل پروپیل نرمال یا الکل اتیل به کار می‌رود.

روش تولید الکل ایزوپروپیل

دو روش اصلی زیر برای تولید الکل ایزوپروپیل وجود دارد که در هر دو روش از پروپن به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود :

1. آبدهی مستقیم پروپیلن با کمک کاتالیزور اسیدی همگن : هیدراته کردن غیرمستقیم پروپیلن در حضور کاتالیزگز همگن اسیدی که ب عنوان هیدرولیز سولفات نیز شناخته می‌شود. در این روش از اسید سولفوریک متداول برای جذب پروپیلن استفاده می‌شود و سپس آنرا به الکل ایزوپروپیل هیدرولیز می‌کند. این روش دارای معایب زیادی است از جمله مصرف زیاد اسید سولفوریک ، خوردگی سخت افزاری و مصرف انرژی بالا است که تولید آن را محدود می‌کند.
2. آبدهی غیر مستقیم پروپیلن با کمک کاتالیزور اسیدی ناهمگن : هیدراتاسیون مستقیم پروپیلن در حضور کاتالیزگر ناهمگن اسیدی. هیدراتاسیون مستقیم یک تکنولوژی و فناوری جدید است که نواقص و ضعف های هیدراتاسیون غیر مستقیم را ندارد . در این روش از کاتالیزورهای فعال که با حفاظت محیط زیست ساطگار هستند استفاده میشود. از مزایای این روش راندمان بالا ، مصرف کم انرژی میتوان نام برد، امروزه این روش یکی از روش های توسعه و تولید هیدراتاسیون پروپیلن است.

نکات ایمنی الکل ایزوپروپیل

ایزوپروپیل الکل خوراکی نمی‌باشد. این ماده در بدن انسان نسبت به سایر الکل‌های خوراکی به صورت متفاوتی متابولیزه می‌شود. در نتیجه نوشیدن حتی مقداری اندک از آن می‌تواند خطرات مرگباری در پی داشته باشد. کسانی که بعد از نوشیدن الکل  ایزوپروپانول زنده می‌مانند دچار کوری می‌شوند. ایزوپروپانول آتش زاست بنابراین هنگام استفاده از آن باید به نکات ایمنی و مراقبت‌های مربوط به آن عمل کرد. این ماده اثر خوردگی نیز دارد و موجب خوردگی پلاستیک‌ها ،لاستیک‌ها و پوشش‌های دیگر نیز می‌شود.

کاربرد الکل ایزوپروپیل

الکل ایزوپروپیل از الکل های همه کاره ای است که در زمینه های مختلف از جمله پزشکی، صنعت و مصارف خانگی از آن استفاده می‌شود. این الکل یک حلّال خوب است که طیف وسیعی ترکیبات غیر قطبی را در خود حل می‌کند و تقریبا اثری از روغن باقی نمی‌گذارد و نسبت به بسیاری از حلّال های موجود سمّیت کمتری دارد به همین دلیل از آن به طور گسترده به عنوان حلّال و مایع تمیز کننده استفاده می‌شود. برخی از مهم ترین کاربردهای آن  عبارتند از:

• ضد عفونی کننده و از کشنده های باکتری است. این الکل قادر به از بین بردن قارچ ها و ویروس ها نیز می باشد.
• شواهد نشان داده بو کردن آن توسط بیمار باعث می شود علائم حالت تهوع بعد از عمل را تا 50 دردص کاهش دهد.
• با استفاده از این نوع الکل می‌توان سطوح آشپزخانه مانند سینک، فر و … را تمیز کرده و لکه های آن را از بین برد.
• برای رفع بوی بد کفش مقداری الکل ایزوپروپیل داخل آن اسپری کنید و مقابل آفتاب قرار دهید تا خشک شود. الکل ایزوپروپیل برای از بین بردن باکتری های داخل کفش نیز مفید است.
• قرار دادن یک پارچه آغشته به الکل ایزوپروپیل روی ماهیچه های دردناک می‌تواند باعث خنک شدن ناحیه شده و جریان خون در این نواحی را تحریک کند. پارچه الکلی را تنها روی ناحیه کوچکی قرار دهید و توجه داشته باشید الکل توسط پوست جذب می‌شود و نباید آن را روی کل بدن اعمال کرد.

منابع مرتبط :

https://www.britannica.com/science/isopropyl-alcohol