سالیسیلیک اسید چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سالیسیلیک اسید چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سالیسیلیک اسید را می توان یک ترکیب طبیعی با منشا گیاهی در نظر گرفت. این اسید که نوعی بتاهیدروکسی اسید محسوب می شود. دارای فرمول شیمیایی C7H6O3 است و می تواند به شکل جامدی به رنگ سفید تا برنزه یافت شود. نام سالیسیلیک اسید را بعضی از منابع به طور خلاصه به صورت SA ذکر می کنند. که برگرفته از نام لاتین آن یعنی Salicylic Acid است.

استفاده از سالیسیلیک اسید در صنعت داروسازی

در صنعت داروسازی از سالیسیلیک اسید به دلیل ایمن و موثر بودن آن در تهیه بسیاری از داروها استفاده می کنند. (این موضوع از طرف سازمان بهداشت جهانی موضوعی کاملا تایید شده است). در حقیقت این نمک ها و استرهای SA هستند که در صنعت داروسازی به کار برده می شوند و از آنها با عنوان سالیسیلات یاد می شود.

برخی خواص و ویژگی های سالیسیلیک اسید:

سالیسیلیک اسید:

• با نام شیمیایی مونو هیدروکسی بنزوئیک اسید یک ترکیب اسید آروماتیک کوچک محسوب می شود.
• در گیاهان عملکرد هورمون رشد را دارد و این موضوع از ماهیت لیپوفیلیک این ماده ناشی می شود.
• حلالیت پایینی در آب دارد.
• دارای نقطه جوش 211 درجه سلسیوس و نقطه ذوب 315 درجه سلسیوس است.
• یک ماده شیمیایی است که هنگام تجزیه شدن می تواند بخارات محرک و دود با بوی ناخوشایند ایجاد کند.
• در صنعت داروسازی بیشتر برای تولید مسکن هایی از جمله آسپرین مورد استفاده قرار می گیرد.
• در زمینه پوست و زیبایی نیز کاربرد دارد و از آن به دلیل داشتن خواص کراتولیتیک جهت لایه برداری پوست استفاده می کنند. این خاصیت باعث شده از سالیسیلیک اسید برای درمان و از بین بردن آثار آکنه و مشکلات پوستی چون پسوریازیس نیز بهره بگیرند.
• از رسوب سبوم در منافذ پوست و در محل فولیکول های مو پیشگیری می کند و از این رو از آن در فرمولاسیون شامپوهای مخصوص ضد شوره سر نیز استفاده می کنند. شامپوهای دارای این ماده شیمیایی همچنین سلولهای مرده را نیز از روی پوست صورت و سر حذف می کنند و باعث زیبایی پوست و مو می شوند.
• خاصیت دیگری نیز دارد و آن باکتریواستاتیک بودن آن است؛ باکتریواستاتیک بودن به این معنا است. که این ماده هر چند که باکتری ها را از بین نمی برد اما از رشد آنها جلوگیری می کند پس تا حدی خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز دارد.

کاربردهای مختلف سالیسیلیک اسید

کاربردهای مختلف سالیسیلیک اسید

در بیان موردی، کاربردهای سالیسیلیک اسید را می توان شامل مواردی به شرح زیر دانست:

• تولید مواد ضد باکتری موضعی:

از آنجایی که سالیسیلیک اسید دارای خاصیت ضد التهابی است و در عین حال قابلیت لایه برداری از پوست را نیز دارد از آن جهت تولید انواع مواد ضد باکتری موضعی استفاده می کنند.

• سنتز مواد آلی:

از آنجایی که SA یک اسید آلی است از آن در سنتز مواد آلی مختلف نیز استفاده می کنند. (اصل شبیه، شبیه را در خود حل می کند در اینجا نیز پاسخ معمای ما در مورد چگونگی سنتز مواد آلی با استفاده از اسید آلی SA است). این ماده در این مورد در نقش هورمون گیاهی ظاهر و برای تولید محصول موردنظر وارد واکنش می شود.

• تولید دارو

همانطور که در بالا نیز به آن اشاره کردیم سالیسیلیک اسید همچون سایر هیدروکسی اسیدها می تواند. در تولید انواع ارو از جمله داروهای درمان درماتیت، آکنه، زگیل و … مورد استفاده قرار گیرد. همچنین علاوه بر این داروها آسپرین را نیز از طریق واکنشی که در آن گروه هیدروکسیل فنولیک SA استری می شود (این پروسه با استفاده از کلرید استیل یا انیدرید استیک که دارای گروه استیل هستند صورت می گیرد) تهیه می کنند.

• استفاده به عنوان ماده نگهدارنده مواد غذایی

اثر ضد عفونی کنندگی و ضد باکتریایی سالیسیلیک اسید باعث می شود. که از آن به عنوان یک ماده نگهدارنده موثر در نگهداری مواد غذایی استفاده نمایند.

البته دقت داشته باشید که برخی افراد به دلیل داشتن حساسیت به سالیسیلات در رژیم غذایی خود با مصرف این ماده دچار مشکلات آلرژیک چون اختلالات دستگاه گوارش مثل اسهال، آسم، رینیت و غیره می شوند. غذاها و نوشیدنی های دارای درصد بالایی از SA را می توان شامل قهوه، چای، سیب زمینی شیرین، آبجو، روغن زیتون، انواع میوه و سبزیجات، آجیل در نظر گرفت. در مقابل غذاهایی چون مرغ، ماهی، لبنیات، شکر، گوشت قرمز، نان، تخم مرغ، و غلات در ساختار خود مقادیر کمی از SA را دارا هستند.