استون چیست؟

تاریخچه استون

استون، یک حلال آبی و آلی مهم با فرمول شیمیایی (CH3)2CO است. این مایع بی رنگ، ساده ترین کتون است که با نام شیمیایی، 2- پروپانون یا دی متیل کتون، شناخته می شود. (CH3)2CO، فرار و قابل اشتعال است و با آب، مخلوط می شود.

در سال 1606، هنگامی که آندریاس لیباویوس، سرب (II) استات را تقطیر می کرد، برای اولین بار توانست، استون را کشف کند. ژان باپتیست دوما، شیمیدان فرانسوی و یوستوس فون لیبیگ، شیمیدان آلمانی در سال 1832 توانستند فرمول تجربی این حلال آلی را تعیین کنند. اما این آنتونی باسی فرانسوی بود که در سال 1833، برای فرمول شیمیایی CH3COCH3، نام استون را انتخاب کرد. تولید و مصرف (CH3)2CO، در طول جنگ جهانی اول، شدت گرفت.

بالاترین ظرفیت تولید (CH3)2CO، به کشور آمریکا تعلق دارد، در حالی که ظرفیت جهانی آن حدود 7 میلیون تن است. کمپانی INEOS Phenol بلژیک، با ظرفیت تولید 420 هزار تن استون در سال، بزرگترین سایت تولید (CH3)2CO، در جهان است.

جهت خرید استون و خرید مواد شیمیایی و صنعتی می توانید با کارشناسان شیمی بان آوش تماس بگیرید و از مشاوره رایگان بهره مند شوید .

تولید استون

امروزه روش تولید (CH3)2CO، با گذشته متفاوت است. ماده ی اولیه استون، پروپیلن است و به طور عمده طی فرآیند cumene، تولید می شود. در این فرآیند، بنزن با پروپیلن، آلکیله می شود. دیگر فرآیند هایی که خروجی آن ها (CH3)2CO است، اکسیداسیون پروپیلن (فرآیند Wacker-Hoechst) یا دهیدروژنه کردن پروپیلن است.

اما در گذشته، با دکربوکسیلاسیون کردن استات کلسیم و تقطیر خشک آن، (CH3)2CO تولید می کردند. در طول جنگ جهانی اول، از باکتری Clostridium acetobutylicum، این ماده ی شیمیایی تولید و مورد مصرف قرار می گرفت.

بیوسنتز و متابولیسم

هنگامی که در بدن دکربوکسیلاسیون کتون صورت می گیرد، مقدار کمی استون تولید می شود. البته بعضی از الگو های غذایی، مانند رژیم غذایی چرب با کربوهیدرات کم و روزه داری می تواند حجم تولید کتون را افزایش دهد. ازدیاد کتون و دکربوکسیلاسیون آن، موجب تولید (CH3)2CO در بافت های بدن می شود.

همچنین الکل و دیابت نیز، باعث افزایش تولید کتون و به دنبال آن (CH3)2CO می شود. استون در بدن می تواند از طریق متیل گلیوکسال، به گلوکز تبدیل شود. همچنین می تواند از طریق پروپیلن گلیکول، به استات تیدیل شود.

موارد مصرف

اصلی ترین کاربرد استون، حلال بودن آن است. به طوریکه 85% موارد مصرف به آن تعلق دارد و مابقی به عنوان پیش ساز متیل متاکریلات، مورد مصرف قرار می گیرد. (CH3)2CO، قادر است پلاستیک و الیاف مصنوعی را در خود، حل کند.

از دیگر کاربرد های (CH3)2CO، می توان به نازک کردن رزین، حل کردن اپوکسی، حلال رنگ و لاک، چربی گیر، پاک کردن رزین پیش از لحیم کاری و تمیز کردن برخی از قطعات، اشاره کرد.

(CH3)2CO، قابل اشتعال است اما برای انتقال ایمن استیلن، از آن استفاده می شود. در برخی از واکنش های شیمیایی، از این ماده ی شیمیایی، به عنوان واسط استفاده می شود. سنتز بیسفنول A، سومین کاربرد عمده ی (CH3)2CO است. بیسفنول A، در ساختار مواد پرکاربردی مانند پلی کربنات، رزین اپوکسی و … بکار می رود.

در آزمایشگاه ها، از (CH3)2CO به عنوان حلال قطبی و آپروتیک استفاده می شود. از آنجایی که تهیه ی استون، آسان و کم هزینه است، در آزمایشگاه ها، برای شست و شوی ظروف شیشه ای استفاده می شود. با استفاده از یخ خشک می توانید، (CH3)2CO را تا 78 درجه زیر صفر، بدون یخ زدگی، خنک کرد. از آنجایی که (CH3)2CO تحت تاثیر نور ماورابنفش، خاصیت فلورسنتی دارد، از آن به عنوان ردیاب در سیال ها، استفاده می کنند. اگر بخواهید در یک نمونه یا محلول، پروتئین ها را رسوب دهید، می توانید از (CH3)2CO استفاده کنید.

استون در پزشکی و زیبایی

یکی از مفیدترین کاربرد های (CH3)2CO، در زمینه ی پزشکی است. هنگامی که غدد لنفاوی دچار تومور می شوند، (CH3)2CO، با حل کردن چربی های اطراف غدد، باعث سفت شدن گره های تومور و دیده شدن آن می شود. همچنین گاهی از آن، برای رنگ آمیزی لام ها، استفاده می شود.

در صنعت داروسازی، از (CH3)2CO به عنوان الکل دناتوره، استفاده می شود. متخصصان پوست و مو، از این ماده ی شیمیایی، برای درمان جوش و آکنه، کاهش چربی پوست و لایه برداری شیمیایی، استفاده می کنند. نتایج برخی از تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که وجود (CH3)2CO، در داروهای ضد تشنج موثر است.

شاید قابل توجه ترین و مهم ترین کاربردی که از استون بشناسید، قدرت پاک کنندگی لاک باشد. آرایشگران از این ماده ی شیمیایی، برای پاک کردن چسب پوست از کلاه گیس استفاده می کنند.